Милко Чкоњевиќ (65) од селото Штитково, кое се наоѓа меѓу Чемерница, Јавор и Златар, со години одгледува хелда во партнерство со Живко Крсмановиќ од од каде го произведуваат познатото брашно од хелда.
Овој крај е познат и по оваа житарка, веднаш по Златарското сирење. Порано речиси секое домаќинство имало барем нива со хелда, но денес, со недостаток на население, има и помалку род. Секој планинар ја сее, жнее и преработува оваа вол шебна житарка на овие ридови.
Хелдата секогаш се сее некаде во април, а жетвата најчесто е на крајот на септември. Многу е важно посевите да се „жнеат“ пред првите мразеви.
Како што ги нарекуваат планините во овој регион раноесенски мразови. Ако мразот ги најде посевите на имотот, тие замрзнуваат и веќе не се употребливи.
– Од одгледувањето на хелдата сум презадоволен, бидејќи без многу работа околу одгледувањето секогаш добро заработувам.
– Имам два хектари посеани хелда, а кога е добра годината, без град, можам да жнеам од три и пол до пет тони – вели Чкоњевиќ.
Овој земјоделец најмногу им продава брашно од хељда на туристите, кои најчесто во текот на летото доаѓаат во овој регион.
Цената за килограм е 350 динари, не е скапа за муштериите, а Милко ја диктира цената по свои стандарди. Брашното од хелда е најслатко кога се меле под воденото тркало.
И домаќинките со него ја прават познатата пита со хељда. Некогаш ова брашно се сметало за лоша храна, а денес специјалитетите од хељда се многу скапи во луксузните ресторани.
– Кога размислував што да посеам на имотот, хелдата беше првиот и правилен избор, бидејќи природното живеалиште на ова растение е токму ваквиот крај, додава тој.
Интересен е и начинот на кој Милко ја суши хељдата. Наместо во штала или на церади, како што се правело во минатото, тој става вреќи хелди на асфалтното плато меѓу селската црква и куќите стари повеќе од еден век.
– Ќе го исчистам и измијам асфалтот по кој автомобилите речиси никогаш не поминуваат, а потоа ја разредувам хељдата. Навечер го покривам со фолија, која пропушта воздух. Многумина ми се смеат поради ова, но јас заработувам убави пари објаснува Милко.
Во златарските села од година во година бројот на жители се намалува, а според Милко, неговите први соседи Миленко (93) и Слава (92) биле единствените кои му дошле на помош кога полнел вреќи со хељда.
Хелдата инаку е единствена житарка, која се разликува од другите поради црната боја. Палачинки и пити направени од нејзиното брашно, во комбинација со златарско сирење и кајмак, ги освојуваат срцата на туристите.
